Κρύβει παγίδες ο εξωδικαστικός συμβιβασμός για 300.000 επιχειρήσεις

Της Νένας Μαλλιάρα

Σε εθελοντικό "μνημόνιο" θα μπουν 300.000 επιχειρήσεις, οι οποίες θα επιδιώξουν να λύσουν το πρόβλημα της υπερχρέωσής τους μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, προσδοκώντας στη διάσωσή τους με βάση την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής των χρεών τους.

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός (νόμος 4469/2017), που τίθεται σε εφαρμογή στις 3 Αυγούστου, θα αποτελέσει το βασικότερο "εργαλείο" για την αντιμετώπιση του προβλήματος της υπερχρέωσης των επιχειρήσεων και τη μείωση των "κόκκινων" δανείων, αναζητώντας δίκαιες και βιώσιμες λύσεις για τις επιχειρήσεις που θα αιτηθούν την ένταξή τους σε αυτόν. Υπολογίζεται ότι αφορά τουλάχιστον 150.000 επιχειρήσεις με χρέη προς τις τράπεζες και τουλάχιστον άλλες τόσες με χρέη προς εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία. Πρόκειται για επιχειρήσεις μεγάλες, μεσαίες, μικρές και ατομικές, οι οποίες θα ανοίξουν εθελοντικά πλήρως τα "χαρτιά" τους έναντι των πιστωτών τους, αποδεικνύοντας έτσι ότι επιθυμούν να ρυθμίσουν τα χρέη τους, με βάση όμως τις πραγματικές οικονομικές τους δυνατότητες. Οι επιχειρήσεις αυτές θα διαχωρίσουν έτσι τη θέση τους από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, για τους οποίους πλέον δεν θα υπάρξει καμία ανοχή.

Στο πλαίσιο αυτό, ακίνητα, καταθέσεις και λοιπά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, τόσο της επιχείρησης, όσο και του επιχειρηματία και συγγενικών του προσώπων, θα πρέπει να συνυποβάλλονται από την επιχείρηση με την αίτησή της για υπαγωγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Ο νόμος απαιτεί υποβολή καταλόγου των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη με αναφορά στην εκτιμώμενη εμπορική αξία τους ώστε να μπορεί να υπολογιστεί η αξία της ρευστοποίησής τους. Η επιχείρηση θα πρέπει, επίσης, να συνυποβάλει με την αίτηση υπαγωγής, πλήρη περιγραφή των βαρών και λοιπών εξασφαλίσεων που είναι εγγεγραμμένα επί των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, καθώς και πλήρη στοιχεία κάθε συνοφειλέτη. Παράλληλα, να κάνει δήλωση για κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση κάθε περιουσιακού στοιχείου του οφειλέτη που έγινε την τελευταία πενταετία, καθώς και να υποβάλει στοιχεία για την καταβολή μερίσματος από τον οφειλέτη προς τους μετόχους ή εταίρους, ή κάθε άλλη συναλλαγή που έγινε εντός των τελευταίων 24 μηνών από την υποβολή της αίτησης. Απαιτείται, επίσης, να υποβάλει στοιχεία κάθε νομικού προσώπου συνδεδεμένου με τον οφειλέτη με ημερομηνία μεταγενέστερη της 1ης/1/2012, καθώς και πλήρη στοιχεία ακινήτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων που τυχόν μεταβιβάστηκαν από τον οφειλέτη ή τους συνοφειλέτες σε πρόσωπα συνδεδεμένα με τον οφειλέτη μετά την 1η/1/2012. Και, τέλος, κατάλογο των προσώπων που αμείβονται από τον οφειλέτη και αποτελούν συνδεδεμένα πρόσωπα με αυτόν, καθώς και ανάλυση των αμοιβών αυτών κατά τους τελευταίους 24 μήνες πριν από την υποβολή της αίτησης.

Πρόκειται για ένα πλέγμα απαιτήσεων που "δεσμεύει" ακίνητα, καταθέσεις και λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία του οφειλέτη επιχειρηματία, αλλά που οριοθετεί σαφώς τον συνεργάσιμο από τον μη συνεργάσιμο οφειλέτη και παρέχει εχέγγυα δίκαιης αντιμετώπισης και των επιχειρήσεων που, παρά την κρίση, παρέμειναν συνεπείς στην αποπληρωμή των δανείων τους.

Οι τράπεζες

Στο διάστημα των σχεδόν δύο εβδομάδων που απομένουν μέχρι να μπει σε εφαρμογή ο εξωδικαστικός μηχανισμός, οι προετοιμασίες όλων είναι πυρετώδεις. Η πλατφόρμα στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων που θα δέχεται τις αιτήσεις των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων παρουσιάστηκε την εβδομάδα αυτή στις τράπεζες και είναι λειτουργικά έτοιμη για την εκκίνηση στις 3 Αυγούστου. Η πλήρης αυτοματοποίηση των διαδικασιών, ωστόσο, υπολογίζεται ότι θα απαιτήσει ακόμη ένα τρίμηνο, καθώς οι τράπεζες δεν έχουν προλάβει να ετοιμάσουν αυτοματοποιημένες αναλύσεις βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, τις οποίες θα "κουμπώσουν" στο σύστημα σταδιακά.

Μέσα στην εβδομάδα που έρχεται, οι τράπεζες θα οριστικοποιήσουν τη συμφωνία για τα "πακέτα" των ρυθμίσεων, τα οποία μέχρι τα τέλη Ιουλίου θα καταγραφούν σε κοινή υπουργική απόφαση. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του "Κ", ο σχεδιασμός των τραπεζών προβλέπει τα εξής:

α) Για επιχειρήσεις με χρέη έως 3.000 ευρώ, τυποποιημένη αντιμετώπιση με την παροχή έως 36 δόσεων.

β) Για από 3.001 έως 20.000 ευρώ, επίσης τυποποιημένη αντιμετώπιση, με την παροχή έως 120 δόσεων.

γ) Για χρέη από 20.001 έως 50.000 ευρώ, "κούρεμα" στα πανωτόκια και εφόσον η εταιρεία έχει οφειλές και προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, "κούρεμα" σε πρόστιμα και προσαυξήσεις. Εξόφληση του υπόλοιπου χρέους σε έως 120 δόσεις.

δ) Για επιχειρήσεις με χρέη από 50.001 έως 300.000 ευρώ, αυτοματοποιημένη ανάλυση (με excel) της βιωσιμότητας της επιχείρησης, η οποία θα υπογράφεται και θα εγκρίνεται για τις τράπεζες από το περιφερειακό υποκατάστημα και στο σκέλος των οφειλών προς εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία από τον τοπικό έφορο ή το ασφαλιστικό ταμείο. Στην κατηγορία αυτή των επιχειρήσεων δεν υπάρχει ακόμη ομοφωνία των τραπεζών για το εάν η διαδικασία πρέπει να περνά από τα κεντρικά και όχι από το περιφερειακό υποκατάστημα.

ε) Για επιχειρήσεις με χρέη από 300.001 έως 2.000.000 ευρώ, η ίδια με την ανωτέρω αντιμετώπιση, με τη διαφορά ότι οι εγκρίσεις και οι υπογραφές θα λαμβάνονται σε κεντρικό και όχι περιφερειακό επίπεδο.

στ) Για τις επιχειρήσεις με χρέη άνω των 2.000.000 ευρώ, η μελέτη βιωσιμότητας της επιχείρησης θα ανατίθεται σε μελετητή (μεγάλες εξειδικευμένες εταιρείες) και οι ρυθμίσεις που θα προτείνονται θα λαμβάνουν την έγκριση της κεντρικής επιτροπής των τραπεζών.

Χρέη στο Δημόσιο

Για να αποδεχθεί το Δημόσιο μια πρόταση για ένταξη οφειλών μιας επιχείρησης στη ρύθμιση του εξωδικαστικού συμβιβασμού με αποπληρωμή της οφειλής σε έως και 120 δόσεις –όχι χαμηλότερη των 50 ευρώ έκαστη– θα πρέπει προηγουμένως να έχει γίνει:

α) Πλήρης αποτίμηση της αξίας των ακινήτων της επιχείρησης που θα πρέπει να αποτυπώνεται σε έκθεση εκτιμητή ακινήτων (ειδάλλως το Δημόσιο θα λαμβάνει υπόψη του τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ).

β) Πλήρης αποτίμηση της αγοραίας αξίας των κινητών πραγμάτων που σχετίζονται με την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του οφειλέτη-επιχειρηματία (π.χ., απαιτήσεις, τίτλοι, καταθέσεις, μετρητά, μετοχές). Η αγοραία αξία των παραπάνω θα προκύπτει είτε από πρόσφατη έκθεση οικονομολόγου, μέλους του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, προκειμένου για οφειλέτη που τηρεί απλογραφικά βιβλία ή για οφειλέτη με διπλογραφικά βιβλία και ετήσιο κύκλο εργασιών έως και 1.500.000 ευρώ είτε από πρόσφατη έκθεση ορκωτού ελεγκτή, προκειμένου για οφειλέτη που τηρεί διπλογραφικά βιβλία και έχει ετήσιο κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 1.500.000 ευρώ.

Η "ικανότητα αποπληρωμής" του οφειλέτη-επιχειρηματία, δηλαδή το ποσό που δύναται να αποπληρώσει συνολικά έναντι των οφειλών του προς όλους τους πιστωτές εντός χρονικού διαστήματος που δεν μπορεί να υπερβεί τους 120 μήνες, θα υπολογίζονται:

α) Για νομικά πρόσωπα (είτε πρόκειται για τον οφειλέτη είτε για συνοφειλέτη που υπέγραψε την αίτηση από κοινού με τον οφειλέτη), τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) της πιο κερδοφόρας χρήσης της τελευταίας τριετίας πριν από την υποβολή της αίτησης, η υποχρέωση αποπληρωμής φόρων, η ανάγκη για πραγματοποίηση επενδύσεων απαραίτητων για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης, οι καταθέσεις, καθώς και το ελάχιστο αναγκαίο ποσό για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης.

β) Για φυσικά πρόσωπα που έχουν ατομική επιχείρηση (είτε πρόκειται για τον οφειλέτη είτε για συνοφειλέτη που υπέγραψε την αίτηση από κοινού με τον οφειλέτη), τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) της πιο κερδοφόρας χρήσης της τελευταίας τριετίας, πριν από την υποβολή της αίτησης, τα έσοδα από άλλες πηγές, οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης, οι οφειλές που προέρχονται από άλλη αιτία εκτός της άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας, οι καταθέσεις, καθώς και το ελάχιστο αναγκαίο ποσό για τη συνέχιση λειτουργίας της επιχείρησης.

Μετά την έναρξη ισχύος της σύμβασης αναδιάρθρωσης, τυχόν ανταπαίτηση του οφειλέτη - επιχειρηματία κατά του Δημοσίου, θα συμψηφίζεται με τυχόν οφειλές του βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση. Τυχόν υπόλοιπο ποσό θα επιστρέφεται στον οφειλέτη. Εφόσον η γενεσιουργός αιτία της απαίτησης κατά του Δημοσίου ανάγεται σε χρόνο προγενέστερο της έναρξης ισχύος της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών, με τον συμψηφισμό θα πιστώνονται, κατά σειρά προτεραιότητας.