Από 3 Αυγούστου σε λειτουργία ο εξωδικαστικός μηχανισμός

Των Άννας Δόγα και Σταμάτη Ζησίμου

Οριστικά στις 3 Αυγούστου ξεκινά η λειτουργία του εξωδικαστικού συμβιβασμού, με τα περισσότερα στάδια της ηλεκτρονικής πλατφόρμας να είναι έτοιμα εξαρχής και άλλα να «κουμπώνουν» στην πορεία, ώστε τον Οκτώβριο το σύστημα να είναι πλήρως αυτοματοποιημένο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τραπεζών, από τον εξωδικαστικό συμβιβασμό μπορούν να επωφεληθούν 100 με 150 χιλιάδες επιχειρήσεις.

Μετά τη χθεσινή παρουσίαση της πλατφόρμας από τον ειδικό γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) Φώτη Κουρμούση, η πλευρά των τραπεζών θεωρεί εξαιρετικά κρίσιμο να περιοριστεί το κομμάτι της χειρόγραφης διαδικασίας που φαίνεται να προκύπτει από τον σύντομο χρόνο που είχαν τα εμπλεκόμενα μέρη για το στήσιμο ενός σύνθετου μηχανισμού. Πάντως, όπως διαμηνύει το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, τα όποια προβλήματα προκύψουν θα αντιμετωπισθούν άμεσα, καθώς σε αυτό έχουν συμφωνήσει όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές (υπουργείο, τράπεζες, Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία).

Ο ειδικός γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Φώτης Κουρμούσης παρουσίασε χθες την ηλεκτρονική πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού.

Και ενώ η πρόθεση συνεργασίας θεωρείται δεδομένη, εντούτοις η λεγόμενη «χαρτούρα» αποτελεί παράγοντα ανησυχίας για τις τράπεζες και όπως σημειώνουν τραπεζίτες «ίσως θα έπρεπε να δοθεί και άλλος χρόνος, αλλά αυτή η συζήτηση δεν έχει νόημα πλέον».

Την ίδια στιγμή, δύο και κάτι εβδομάδες πριν από το εναρκτήριο λάκτισμα της διαδικασίας, οι τράπεζες επιχειρούν να αποσαφηνίσουν τα μέρη που παρουσιάζουν αδυναμίες, αλλά δηλώνουν ότι θα γίνει κάθε προσπάθεια να ανταποκριθούν στο άνοιγμα της πλατφόρμας. Όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, η πλατφόρμα θα λειτουργήσει στις 3 Αυγούστου με τρόπο automanual, με κάποια στάδια να είναι πιο αυτοματοποιημένα από άλλα, και έως τον Οκτώβριο εκτιμάται ότι θα είναι πλήρης η λειτουργία της.

Η προσδοκία, πάντως, της θέσπισης και λειτουργίας του εξωδικαστικού συμβιβασμού οδήγησε σε αυτό που οι τραπεζίτες φοβούνταν εξαρχής, μια ιδιότυπη παύση πληρωμών από οφειλέτες που ανέμεναν μια ρύθμιση πανάκεια για τις υποχρεώσεις τους. Ειδικά στο κομμάτι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων καταγράφηκε άνοδος των καθυστερήσεων εξαιτίας του κλίματος αυτού, επισημαίνουν τραπεζίτες. Η πλευρά των τραπεζών επισημαίνει ότι η σωστή λειτουργία του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι καίρια καθώς για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα να υπάρχει πλήρης εικόνα των οφειλών των επιχειρήσεων τόσο προς το σύνολο του τραπεζικού συστήματος όσο και προς τρίτους, αλλά γενικότερα και της φορολογικής και οικονομικής θέσης τους. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να δοθεί η δυνατότητα εξεύρεσης μιας πραγματικά βιώσιμης λύσης.

Σύνδεση με ΕΦΚΑ και ΑΑΔΕ

Αυτή τη στιγμή η ηλεκτρονική πλατφόρμα είναι συνδεδεμένη με τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΑΑΔΕ) και απομένει η διασύνδεση των τραπεζών. Σημειώνεται ότι η κάθε επιχείρηση που επιθυμεί να ενταχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό μπορεί να μπει στην πλατφόρμα με τους κωδικούς TAXIS. Στην πλατφόρμα θα μπορεί να υποβάλλει το σύνολο των δικαιολογητικών που απαιτούνται, ενώ θα μπορεί να δει τις οφειλές στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και στο Δημόσιο, καθώς και προς τις τράπεζες όταν αυτές συνδεθούν.

Η ηλεκτρονική πλατφόρμα έχει κυρίως τις παρακάτω λειτουργίες και εφαρμογές:

* ταυτοποίηση των συμμετεχόντων στη διαδικασία μέσω των μοναδικών κωδικών για χρήση των εφαρμογών του συστήματος TAXISnet του υπουργείου Οικονομικών,

* υποβολή αίτησης υπαγωγής και συνοδευτικών εγγράφων σε ψηφιακή ή ηλεκτρονική μορφή,

* αυτοματοποιημένο σύστημα ανάθεσης υπόθεσης σε συντονιστή,

* σύστημα επικοινωνίας μεταξύ συντονιστών και ΕΓΔΙΧ,

* πρόσβαση συντονιστή, οφειλέτη και συμμετεχόντων πιστωτών στο περιεχόμενο της αίτησης υπαγωγής του οφειλέτη και στα συνοδευτικά έγγραφα,

* σύστημα επικοινωνίας και ανταλλαγής εγγράφων μεταξύ συντονιστή, οφειλέτη και συμμετεχόντων πιστωτών,

* έκδοση πιστοποιημένων εγγράφων,

* υπολογιστικές εφαρμογές.

Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, οι εκκρεμότητες που απομένουν πλέον για τον εξωδικαστικό είναι ελάχιστες, με βασικότερη την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (Οικονομικών, Οικονομίας και Εργασίας) που θα αφορά τα πρόσωπα των οποίων οι συνολικές προς ρύθμιση οφειλές δεν ξεπερνούν το ποσό των 50.000 ευρώ. Για τη συγκεκριμένη κατηγορία οφειλετών θα υπάρξει μία απλοποιημένη διαδικασία, κατά την οποία η πρόταση ρύθμισης καθώς και η αξιολόγηση της βιωσιμότητας του οφειλέτη θα παράγονται με αυτοματοποιημένο τρόπο από την ηλεκτρονική πλατφόρμα.

Ποιοι υπάγονται στη διαδικασία

Αίτηση για υπαγωγή στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού μπορεί να υποβάλει κάθε φυσικό πρόσωπο που μπορεί να υπαχθεί σε πτώχευση και κάθε νομικό πρόσωπο που αποκτά εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, εάν έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, εφόσον κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016 είχε οφειλή προς χρηματοδοτικό φορέα από δάνειο ή πίστωση σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών (ή οφειλή που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016) ή είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη Φορολογική Διοίκηση ή Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) ή άλλο ΝΠΔΔ, περιλαμβανομένων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ή είχε βεβαιωθεί η μη πληρωμή επιταγών εκδόσεώς του λόγω μη επαρκούς υπολοίπου ή είχαν εκδοθεί διαταγές πληρωμής ή δικαστικές αποφάσεις λόγω ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων εις βάρος του.

Για να υπαχθεί κάποιος στον μηχανισμό, οι οφειλές του θα πρέπει να ξεπερνούν το ποσό των 20.000 ευρώ, ενώ η επιχείρηση σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης είχε:

α) θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων, εάν πρόκειται για οφειλέτη που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστημα ή

β) θετικά αποτελέσματα προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων ή θετική καθαρή θέση, εάν πρόκειται για οφειλέτη που τηρεί διπλογραφικό λογιστικό σύστημα.

Τα βασικά όπλα για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων

Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός είναι από τα βασικά όπλα στη μάχη της διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων. Από την πλευρά των τραπεζών επισημαίνεται ότι η ακρίβεια των υποβληθέντων στοιχείων είναι κρίσιμη για να κριθεί η βιωσιμότητα ή μη της επιχείρησης, ενώ η συμφωνία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων θα δώσει τη δυνατότητα στην επιχείρηση να γίνει βιώσιμη και να πάρει φορολογική ενημερότητα και υπό προϋποθέσεις και πρόσβαση σε νέες χρηματοδοτήσεις. Τα «κόκκινα» δάνεια των επιχειρήσεων -και δη των μικρομεσαίων- αποτελούν βαρίδι για τις τράπεζες και την οικονομία.

Είναι ενδεικτικό ότι τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα στις μεγάλες επιχειρήσεις διαμορφώνονται στο 29% σε δάνεια συνολικού ύψους 51 δισ. ευρώ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις είναι στο 59,9% σε σύνολο δανείων 39,2 δισ. ευρώ. Ακόμα χειρότερη είναι η εικόνα για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες, όπου τα καθυστερούμενα δάνεια αντιστοιχούν στο 67,2%, σε σύνολο δανείων ύψους 25 δισ. ευρώ. Ο δείκτης των καθυστερήσεων αποτυπώνει ανάγλυφα το γεγονός ότι όσο πιο μικρή είναι μια επιχείρηση τόσο περισσότερα προβλήματα αντιμετωπίζει.

Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι το 20% των συνολικών χρηματοδοτήσεων προς επιχειρήσεις έχουν δοθεί σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του εμπορίου, με τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων για τον συγκεκριμένο κλάδο να βρίσκεται σε επίπεδο άνω του μέσου όρου του αντίστοιχου δείκτη των επιχειρηματικών ανοιγμάτων, στο 59,7% έναντι 44,6%.

Πολύ υψηλά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων παρατηρούνται στους κλάδους της εστίασης (όπου τα οκτώ στα δέκα δάνεια είναι «κόκκινα»), των αγροτικών δραστηριοτήτων (58,7%), των τηλεπικοινωνιών, πληροφορικής και ενημέρωσης (68%), της μεταποίησης (47%) και των κατασκευών (54,8%). Στον αντίποδα, τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρούνται ενδεικτικά στους κλάδους της ενέργειας (5%), της δημόσιας διοίκησης (0,6%) και των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (26,4%).

Οι τράπεζες οφείλουν να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά ανοίγματα από 61,9 δισ. ευρώ τον περασμένο Μάρτιο στα 59,8 δισ. ευρώ στο τέλος του 2017 και στα 40,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019. Παράλληλα, οφείλουν να περιορίσουν τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια από 42,7 δισ. ευρώ τον προηγούμενο Μάρτιο σε 36,9 δισ. ευρώ τον προσεχή Δεκέμβριο και σε 22,7 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2019.