Η προώθηση των εξαγωγών ίσως να φαίνεται μία αξιέπαινη προσπάθεια, ανεξαρτήτως από τα συμφέροντα που εξυπηρετούνται. Ορισμένες κυβερνητικές υπηρεσίες στις ΗΠΑ, όπως η Διοίκηση Μικρών Επιχειρήσεων και η Εθνική Πρωτοβουλία για τις Εξαγωγές, στοχεύουν στις μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες και χρειάζονται τη μεγαλύτερη βοήθεια. Άλλες πάλι, για παράδειγμα στη Βραζιλία ή στη Ν. Κορέα, επιλέγουν μεγάλες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να επιτύχουν κέρδη.Υπάρχουν σημαντικά επιχειρήματα υπέρ και κατά αυτού του είδους της προσέγγισης. Οι μικρές επιχειρήσεις χρειάζονται υποστήριξη, επειδή στερούνται της τεχνογνωσίας και της εμπειρίας που θεωρείται απαραίτητη για να δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό. Ενδεχομένως να μην επιθυμούν να επενδύσουν μόνο στην τεχνογνωσία την οποία οι ανταγωνιστές τους θα μπορούσαν εύκολα να αντιγράψουν. Πολύ περισσότερο, στερούνται συνήθως της αναγκαίας χρηματοδότησης και συχνά ανακαλύπτουν ότι οι τοπικοί τραπεζίτες -ανίκανοι να κάνουν διάκριση ανάμεσα σε μία ρεαλιστική στρατηγική εισόδου στην αγορά και στον ιδεατό τρόπο προσέγγισης- εμφανίζονται απρόθυμοι να χορηγήσουν δάνεια.
Όμως, παρότι οι ανάγκες των μικρών επιχειρήσεων μπορεί να είναι μεγάλες, οι λόγοι για τους οποίους πολλές από αυτές τις μικρές επιχειρήσεις παραμένουν μικρές, ίσως να μην σχετίζονται με τις περιορισμένες εξαγωγικές τους δυνατότητες. Αντίθετα, μπορεί να πλήττονται από τη χαμηλή παραγωγικότητα, την πενιχρή ποιότητα των προϊόντων, τις κακές υπηρεσίες προς τους πελάτες ή από μία σειρά άλλων περιορισμών. Το να υποστηριχθούν αυτές οι επιχειρήσεις να επιτύχουν πρόσβαση στις ξένες αγορές ενδεχομένως να μη βοηθήσει και πολύ στο να περιοριστούν οι θεμελιώδεις αδυναμίες τους (οι οποίες ενδεχομένως να περιορίζουν την εξαγωγική δυναμική τους σε πρώτη φάση). Όμως, η παραπάνω προσέγγιση είναι συνήθως “χαμένος κόπος”.
Δώρο οποιαδήποτε επιπλέον βοήθεια
Αντίθετα, οι μεγάλες επιχειρήσεις ίσως να μη χρειάζονται επιπλέον υποστήριξη για τις εξαγωγές τους, επειδή έχουν ήδη εδραιώσει παρουσία στις ξένες αγορές. Οι επιτυχημένοι εξαγωγείς έχουν την τάση να αποτελούν μέρος μιας αποκλειστικής ομάδας superstar επιχειρήσεων. Πρόσφατη μελέτη των Caroline Freud και Martha Denisse Pierola σχετικά με τις εξαγωγικές πατέντες σε 32 χώρες κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κορυφαίο 1% των εξαγωγέων εκπροσωπούν περισσότερο από το ήμισυ του συνόλου των εξαγωγών (εξαιρουμένου του πετρελαϊκού κλάδου), ενώ το κορυφαίο 5% καλύπτει περίπου το 80%. Επειδή αυτοί οι μεγάλοι εξαγωγείς έχουν ήδη πρόσβαση στη χρηματοδότηση και στην πληροφόρηση που χρειάζεται για να επιτύχουν στις ξένες αγορές, οιαδήποτε πρόσθετη κρατική βοήθεια αποτελεί απλά δώρο. Υπάρχει όμως και ο τρίτος δρόμος. Η προώθηση των εξαγωγών γίνεται πιο αποτελεσματική όταν συνδυάζει την αρετή της βοήθειας των αδύναμων επιχειρήσεων με το ρεαλισμό της υποστήριξης των μεγαλύτερων επιχειρήσεων που έχουν επαρκείς πόρους. Αυτή η άριστη ισορροπία μπορεί να εφαρμοστεί και ανάμεσα στις επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους.
Οι μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις βρίσκονται συχνά στα πρόθυρα στο να εξαπλωθούν σε ξένες αγορές και γι’ αυτό χρειάζονται μόνο μία ώθηση για να περάσουν τα σύνορα. Πολλές εξ αυτών είναι άκρως παραγωγικές, όμως τα κέρδη τους δεν είναι αρκετά για να καλύψουν το κόστος των εξαγωγών. Αντίστοιχα, ένας πιθανός εξαγωγέας ενδεχομένως να εμποδίζεται να επιτύχει στο εξωτερικό από μία και μόνο λειτουργική δυσκολία, όπως τα απαρχαιωμένα συστήματα Τεχνολογίας Πληροφορικής ή η έλλειψη δυνατοτήτων για έρευνα αγοράς. Η απομάκρυνση αυτού του είδους των εμποδίων αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα για την προώθηση των εξαγωγών.
Πρόσφατη έρευνα στο πρόγραμμα υποστήριξης FAMEX της Τυνησίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αποφυγής ακραίων περιπτώσεων στην προώθηση των εξαγωγών. Το πρόγραμμα FAMEX της Τυνησίας έδειξε ότι, συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, οι επιχειρήσεις που ευνοήθηκαν – οι μισές εκ των οποίων είχαν λιγότερους από 50 εργαζομένους- γνώρισαν αρχικά μεγαλύτερη αύξηση στις εξαγωγές τους και μεγαλύτερη διαφοροποίηση ανάμεσα σε περιοχές και προϊόντα.
Έπειτα από τρία έτη, οι επιχειρήσεις αυτές παρέμειναν περισσότερο διαφοροποιημένες, όμως τα ποσοστά ανάπτυξης και εξαγωγών δεν ήταν υψηλότερα από τα αντίστοιχα που γνώρισαν οι επιχειρήσεις στην ομάδα ελέγχου.
Ο διαχωρισμός των επιχειρήσεων
Όταν οι επιχειρήσεις χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες -μικρές (μικρότερες των 20 εργαζομένων), μεσαίες (20 έως 99 εργαζομένων) και μεγάλες (100 και άνω)- τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Τέσσερα έτη μετά τη βοήθεια που προσέφερε το πρόγραμμα FAMEX, οι εξαγωγές των μικρών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην παραπάνω μελέτη μειώθηκαν κατά 65% (πιθανόν επειδή η ραγδαία διαφοροποίηση επιτεύχθηκε σε βάρος της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης), ενώ οι εξαγωγές των μεγάλων επιχειρήσεων αυξήθηκαν μόνο οριακά (κατά 6%). Όμως, οι εξαγωγές των επιχειρήσεων μεσαίου μεγέθους αυξήθηκαν κατά 57% την ίδια περίοδο. Χρειάζεται τελικά περισσότερη έρευνα προκειμένου να εφαρμοστεί η υπόθεση αυτή και σε άλλες αγορές και υπό διαφορετικές συνθήκες. Ίσως, το μέγεθος μιας επιχείρησης να αποτελεί μία αυθαίρετη ή άσχετη μεταβλητή. Η ποιότητα του προϊόντος (η οποία είναι δύσκολο να μετρηθεί) ή το μερίδιο της εσωτερικής αγοράς μπορεί τελικά να έχει μεγαλύτερη σχέση όταν πρόκειται να ληφθεί απόφαση για το ποιες “περιθωριακές” επιχειρήσεις θα πρέπει να υποστηριχθούν.
Όμως, ακόμη και αυτά τα περιορισμένα αποτελέσματα εγείρουν το ερώτημα εάν οι σημερινές πολιτικές προώθησης των εξαγωγών είναι τόσο αποτελεσματικές όσο θα μπορούσαν να είναι. Η πραγματική αξία του όρου «Goldilocks» για την οικονομία βρίσκεται στην ικανότητά του να διδαχθεί μέσω του πειραματισμού.
______
~ ANA FERNANDES – κορυφαία οικονομολόγος στο Development Research Group (Tμήμα Εμπορίου και Ενοποίησης) στην Παγκόσμια Τράπεζα
AADITYA MATTOO – υπεύθυνος Έρευνας, καθώς και στο τμήμα Εμπορίου και Ενοποίησης στην Παγκόσμια Τράπεζα.
Copyright: Project Syndicate, 2014
Έντυπη έκδοση εφημερίδας Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ της 13/3/2014
Αντικλείδι , http://antikleidi.com
facebook
twitter
google+
fb share